GÜNEŞ KREMİ SEÇİMİN ACABA BALIKLARI ÖLDÜRÜYOR MU?
Birçok insan için güneş kremi kokusu yazın başladığını ya da beklenen bir tatilin geldiğini müjdeler. Özellikle güneşli mevsimlerde, güneş yanığından korunmak ve cilt kanseri riskini azaltmak için güneş kremi kullanmak vazgeçilmezdir. Ancak, güneş kremlerinde bulunan bazı kimyasallar cildimizden denizlere karışarak okyanus yaşamına ciddi zararlar veriyor – özellikle de mercan resiflerine.
Duş alırken ya da denize girerken bu kimyasallar suya karışıyor ve doğrudan deniz canlılarını etkiliyor. Peki, bu konuda ne yapabiliriz?
Güneş Kremleri Deniz Yaşamını Nasıl Etkiliyor?
Piyasadaki çoğu güneş kremi, UV ışınlarını engelleyen kimyasallar içerir. Bunlar arasında en yaygın olanlar oksibenzon(benzofenon-
Araştırmalar, bu kimyasalların mercanların üreme ve büyüme süreçlerini bozduğunu ortaya koyuyor. Örneğin oksibenzon, bebek mercanların kendilerini iskeletlerine hapsetmesine ve ölmesine neden olan güçlü bir hormon bozucudur. Yetişkin mercanlarda ise ağarma (bleaching) ve ölüme yol açabilir.
Mercan ağarmasının başlıca sebebi iklim değişikliği olarak bilinse de, artık güneş kremi kimyasallarının da bu sürece önemli ölçüde katkıda bulunduğu biliniyor.
Sorunun Boyutu Ne Kadar Büyük?
2015 yılında yapılan bir çalışmaya göre, yalnızca altı buçuk olimpik havuzluk suya karışan bir damla oksibenzon bile mercanlara zarar verebiliyor. Karayipler ve Hawaii’de, bu zararlı eşik seviyesinin 12 katı yoğunlukta kimyasal tespit edildi.
Her yıl yaklaşık 14.000 ton güneş kremi okyanuslara karışıyor. 3.500’den fazla marka, bu zararlı kimyasalları içeren ürünler satıyor.
Güneş kremleri genellikle deniz kenarında kullanıldığından, bu kirlilik en hassas ekosistemlerde yoğunlaşıyor. Ancak deniz kenarında olmasanız bile, duş sırasında bu maddeler kanalizasyon yoluyla yine denizlere ulaşıyor. Tıpkı mikroplastikler gibi, bu kimyasallar da su arıtma sistemlerinde kolayca temizlenemiyor.
Bu Zararı Önlemek İçin Neler Yapılıyor?
Karayipler’de mercan resiflerinin %90’ı 1980’lerden bu yana yok oldu. Bu yıkımın tek nedeni güneş kremleri olmasa da, birçok ülke mercanlara zarar veren kimyasalları içeren ürünleri yasaklama yoluna gitti.
Hawaii, 2018 yılında oksibenzon ve oktinosat içeren ürünlerin satışını yasaklayan bir yasa çıkardı.
Aynı yıl, Palau da bu tür ürünlerin kullanımını ve satışını yasakladı.
Meksika’daki bazı ekoturizm bölgeleri ve bazı Karayip adaları da benzer düzenlemeler getirdi.
Bununla birlikte birçok marka artık “Mercan Dostu” veya “Reef Safe” etiketli ürünler üretmeye başladı. Ancak bu etiketlerin güvenilirliğini sorgulamakta fayda var.
Mercan Dostu Güneş Kremi Seçmek İçin İpuçları
Oksibenzon (benzofenon-3), okt
Mineral bazlı, yani çinko oksit veya titanyum dioksit içeren ürünleri tercih edin. Bunlar genellikle “Reef Safe” veya “Reef Friendly” olarak etiketlenir.
Etiketinde “nano olmayan” veya “uncoated zinc oxide” yazan ürünleri seçin. Nano parçacıklar mercanlar tarafından emilebilir ve onlar için zararlıdır.
Şeffaf görünümlü ürünler genellikle nano parçacık içerir; bu nedenle beyaz veya renkli olan ürünler daha güvenlidir.
Güneşin en yoğun olduğu saatlerde dışarıda bulunmaktan kaçının, kıyafet ve gölgeliklerle korunmayı tercih edin.
Hangi Güneş Kremini Kullanmalıyız?
Doğa dostu bir tercih yapmak istiyorsanız, kimyasal bazlı ürünlerden uzak durun. Mineral içerikli (çinko oksit veya titanyum dioksit bazlı) ürünler hem cildinizi korur hem de deniz yaşamına daha az zarar verir.
Bu ürünler genellikle daha yoğun yapılıdır ve biraz daha geç emilir. Özellikle çocuklar için olan versiyonlar – örneğin renkli çinko çubukları – daha uygun fiyatlı ve doğa dostudur.
Fazla güneş kremi kullanmak yerine, mümkün olduğunca gölgede durmak ve cildinizi kıyafetle kapatmak da iyi bir koruma yöntemidir.